Ettringiet

(Ettringite)

(3CaO.Al2O3.3CaSO4.32H2O) Staaf- of naaldvormig product van de reactie tussen sulfaat, calciumaluminaat en water

Ettringiet 1870x
Ettringiet 1870x

Nadere omschrijving

Ettringiet is een van de hydratatieproducten die voorkomen in cementsteen. Het is een reactieproduct van C3A of C3A-verbindingen met sulfaten en water en wordt gevormd direct na het mengen van portlandcement en water. Bijzonder is dat ettringiet in een staaf- of naaldvorm groeit. Deze naaldstructuur kan in het begin van de hydratatie helpen om de cementlijm te laten opstijven. Later in het hydratieproces wordt een groot deel van de ettringietnaalden omgezet in monosulfaat. Deze ettringietreactie heft een functie in de beheersing van het opstijfgedrag van betonspecie en leidt niet tot schade omdat we nog in de vloeibare fase zitten.

Dit wordt anders als de reactie op een later (Delayed) tijdstip plaatsvindt, wanneer het beton is verhard en in contact komt met sulfaten en water. De zwelling die met ettringietvorming (Etringite Formation) gepaard gaat, kan dan wel tot schade leiden. Deze vorm van aantasting wordt daarom Delayed Etringite Formation (def) genoemd.

Het ingedrongen sulfaat reageert met het aanwezige C3A in het cement en water. De gevormde ettringiet heeft een groot volume en is wit van kleur. Soms is deze kleur in de scheuren zichtbaar. Omdat in verhard beton het water meestal van buiten het beton wordt aangetrokken en niet uit het beton zelf, gaat deze reactie gepaard met zwelling.

Volgens nen 3550 bevatten cementen met een hoge bestandheid tegen sulfaten minder dan 3% C3A (C3A-arm portlandcement).

In hoogovencement met een slakgehalte > 65% bestaat géén gevaar voor expansieve ettringietvorming, ongeacht het gehalte van de gebruikte portlandcementklinker.

De bestandheid tegen sulfaten wordt in de cementbenaming weergegeven met de toevoeging sr (Sulphate Resistance, Hoog Sulfaatbestand).

Normen/aanbevelingen/literatuur

Geplaatst op ma. 15 okt. 2018Laatst aangepast op di. 28 jun. 2022